ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ
ὑπ' ἀριθ. 4/2005
Πρός
Τόν
Ἱερόν Κλῆρον
καί
τόν Χριστώνυμον Λαόν
τῆς
καθ' ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως
Ἀγαπητοί μου ἐν Χριστῷ
Πατέρες,
Ἀδελφοί μου Χριστιανοί,
Ἀπό τά βάθη τῆς ψυχῆς μου σᾶς εὔχομαι ἡ Ἁγία Τεσσαρακοστή τῶν Χριστουγέννων νά εἶναι εὐλογημένη ἀπό τόν Θεόν, εἰρηνική καί καρποφόρα.Νά μᾶς ἀξιώσῃ ὅλους ὁ Πανάγαθος Κύριος νά διανύσωμε τήν κατανυκτική περίοδο τῆς Τεσσαρακοστῆς μέ ὑγεία, δύναμι πνευματική, περισσότερη προσευχή, πιό θεάρεστη νηστεία καί πλούσιο τόν θεῖο φωτισμό καί τήν Θείαν Χάριν καί εὐλογίαν.
Ὡρισμένες φορές τό ἄκουσμα τῶν λέξεων Ἁγία Τεσσαρακοστή καί νηστεία προκαλεῖ μιά ὄχι εὐμενῆ προδιάθεσι σέ διαφόρους χριστιανούς. Ἕνα φόβο, κάποιο δισταγμό, μιά ἀτολμία. Καί τοῦτο διότι οἱ δύο αὐτοί ἱεροί θεσμοί προϋποθέτουν ἐντονώτερον πνευματικόν ἀγῶνα, στέρησιν ἀρτυσίμων καί πασχαλίων φαγητῶν, περισσοτέραν ἄσκησιν, ζῆλον ἱερόν καί ἀφοσίωσιν. Μέ ἄλλα λόγια κόπον καί ἐπιμέλειαν ψυχῆς καί σώματος καί διακριτικήν χειραγώγησιν ἀπό ἐνάρετον πνευματικόν πατέρα.
Ἄς ἴδωμεν, ὅμως, τί ὁρίζουν καί τί διδάσκουν οἱ ἅγιοι Φιλοκαλικοί καί ἀσκητικοί Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας διά τό θέμα τῆς ἀληθινῆς νηστείας, τήν ὁποίαν καί θεωροῦν ὡς καθαρτικόν καί ἁγιαστικόν μέσον «ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ» διά τήν πνευματικήν προκοπήν καί ἀναγέννησιν τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ.
Ἡ νηστεία εἶναι θεία ἐντολή καί διά τοῦτο ἀμετάβλητη. Κατά τόν Μέγαν Βασίλειον εἶναι «συνηλικιῶτις τῆς ἀνθρωπότητος», δηλ. ὅσο παλαιά, ἀπό ἀπόψεως χρονικῆς, εἶναι ἡ ἀνθρωπότητα, τόσον ἀρχαία εἶναι καί ἡ θεία ἐντολή τῆς νηστείας. Διότι ἡ νηστεία ἐνομοθετήθη μέσα εἰς τόν Παράδεισον.
Εἶναι μεγάλο πνευματικό ἀγώνισμα καί ἡ κατ' ἐξοχήν ἔκφρασις τοῦ ἀσκητικοῦ ἰδεώδους τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, βαδίζουσα μέ πιστότητα σύμφωνα μέ τά Ἀποστολικά θεσπίσματα καί τούς Ἱερούς Κανόνας τῶν Οἰκουμενικῶν καί Τοπικῶν Συνόδων, ἀλλά καί σύμφωνα μέ τήν Ἱεράν Παράδοσιν τῶν Ἁγίων Πατέρων, διεκήρυξε πάντοτε τήν ὑψίστην ἀξίαν τῆς νηστείας διά τήν πνευματικήν ζωήν καί τήν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων.
Εἰς ὅλον τό ἐκκλησιαστικόν ἔτος προβάλλεται ἡ Ἁγιοπατερική παράδοσις καί διδασκαλία περί τῆς νηστείας διά νά ἐπιτυγχάνεται μέ τόν τρόπον αὐτόν ἡ συνεχής καί ἀδιάπτωτος ἀφύπνισις καί ἐγρήγορσις τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ ἐπίδοσίς του εἰς τά πνευματικά ἀγωνίσματα.
Διά τόν λόγον αὐτόν ἡ νηστεία ἐπάξια ὑμνεῖται ὡς θεῖον δώρημα, ὡς χάρις πολύφωτη, ὡς ὅπλον ἀκαταμάχητον, ὡς ἀρχή τῶν πνευματικῶν ἀγώνων, ὡς ἡ καλλίστη ὁδός τῶν ἀρετῶν, ὡς τροφή τῆς ψυχῆς, ὡς θεόσδοτος βοηθός, ὡς πηγή κάθε φιλοσοφίας, ὡς μίμησις καθαρᾶς καί ἀφθάρτου διαγωγῆς καί ἰσαγγέλου πολιτείας, ὡς μητέρα ὅλων τῶν ἀγαθῶν καί τῶν ἀρετῶν καί ὡς εἰκόνα τῆς μελλούσης καί ἀτελευτήτου ζωῆς τοῦ Παραδείσου.
Ἡ νηστεία ὡς ἀρχαιότατος θεσμός ἀπαντᾶται εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην. Εἰς τήν Καινήν Διαθήκην ἡ νηστεία συνιστᾶται ὡς μέσον ἐγκρατείας, μετανοίας καί πνευματικῆς ἀνατάσεως, ἀφοῦ δέν ἐφαρμόσθηκε μόνον ἀπό τόν Κύριον, ὁ ὁποῖος ἐνήστευσεν ἐπί τεσσαράκοντα ἡμερόνυκτα πρό τῆς ἐνάρξεως τῆς δημοσίας δράσεώς του καί ἔδωσε ὁδηγίες ὅσον ἀφορᾶ τόν τρόπον ἐξασκήσεως τῆς νηστείας, ἀλλά καί ἀπό τόν ἅγιον Ἰωάννην τόν Πρόδρομον καί τούς ἁγίους Ἀποστόλους. Ἡ Ἐκκλησία ἀπό τήν Ἀποστολικήν ἐποχήν διεκήρυξε τήν ὑψίστην σημασίαν τῆς νηστείας καί ὥρισε τήν Τετάρτην καί Παρασκευήν ὡς ἡμέρες νηστείας, καθώς ἐπίσης καί τήν νηστείαν τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς.
Ἡ ἀληθινή νηστεία, ὡς ὕψιστον πνευματικόν ἀγώνισμα, συνδέεται ἄρρηκτα με τήν ἀδιάλειπτη προσευχή καί τήν εἰλικρινῆ μετάνοια.
Ἀγαπητοί μου Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Ἡ Ἁγία Μητέρα μας Ἐκκλησία, ἡ ὁποία προνοεῖ πάντοτε διά τό καλόν καί τό πνευματικόν συμφέρον ὅλων ἡμῶν τῶν παιδιῶν της, ὥρισε μέ σοφίαν ἡ 40ημερη περίοδος πρό τῆς μεγάλης Δεσποτικῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων, ὅπως καί ἡ ἀντίστοιχη περίοδος πρό τοῦ Ἁγίου Πάσχα, νά εἶναι περίοδος μετανοίας καί νηστείας. Ὁ Μέγας Βασίλειος μᾶς διαβεβαιώνει ὅτι «μετάνοια χωρίς νηστείας ἀργή», δηλ. ἡ μετάνοια χωρίς τήν νηστεία εἶναι ἄπρακτη, καθώς ἐπίσης καί ἡ νηστεία χωρίς ἔργα πίστεως καί φιλανθρωπίας εἶναι νεκρή. Βεβαίως ἐννοεῖται ὅτι, ὅταν ὑπάρχουν πολλοί σοβαροί ἰατρικοί λόγοι ὑγείας, δέν ἀπαιτεῖται ἡ κατά τά καθιερωμένα ἐφαρμογή τῆς νηστείας, διότι ἡ νηστεία εἶναι παθοκτόνος καί ὄχι σωματοκτόνος.
Ἄς ἐφαρμόσωμεν μέ ζῆλον ἱερόν καί μέ προθυμίαν, χωρίς φόβους, δισταγμούς καί ἀτολμίαν, τήν θεοδίδακτη καί θεοπαράδοτη ἐντολή τῆς νηστείας, τῆς διπλῆς νηστείας, δηλ. τῆς σωματικῆς καί τῆς πνευματικῆς. Νά συνοδεύεται, ὅμως, ἀπαραιτήτως ἡ νηστεία μας μέ τήν συνεχῆ θ ε ρ μ ή π ρ ο σ ε υ - χ ή κ α ί τ ή ν ε ἰ λ ι κ ρ ι ν ῆ μ ε τ ά ν ο ι α.
Οἱ ἐντεταλμένοι πνευματικοί Πατέρες τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας καί ὁ Ἐπίσκοπός σας θά σᾶς περιμένωμε εἰς τό Ἱερόν Ἐξομολογητήριον διά τό σωτήριον λουτρόν τῆς ψυχῆς. Οἱ Πνευματικοί θά σᾶς ἐνημερώσουν ἐγκαίρως, μέσῳ τῶν Ἱερέων μας, πότε θά περάσουν ἀπό τήν ἐνορίαν σας διά τήν ἐξομολόγησιν.
Σᾶς εὔχομαι καί πάλιν ἀπό τά βάθη τῆς καρδίας μου καλή καί εὐλογημένη Τεσσαρακοστή, καλή νηστεία καί καλή μετάνοια. Ἡ χάρις τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ μετά πάντων ὑμῶν. Ἀμήν.
Μετά πατρικῶν εὐχῶν καί ἀγάπης
Ὁ Μητροπολίτης
+Ὁ Κυθήρων Σεραφείμ