ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ
(ὑπ΄ ἀριθ. 65/2010)
Πρός
τόν Ἱερόν Κλῆρον καίτόν Χριστώνυμον Λαόν
τῆς καθ΄ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως
Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων
«Τῆς
σωτηρίας εὔθυνόν μοι τρίβους Θεοτόκε ...»
(ἐκ τοῦ κατανυκτικοῦ Ἱεροῦ Τριῳδίου)
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί καί Συλλειτουργοί,
Ἀδελφοί Χριστιανοί, τέκνα μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Καλό, εἰρηνικό καί εὐλογημένο τό Ἱερό Τριῴδιο τῆς Ἐκκλησίας μας.
Ἡ ἀρχή τοῦ Ἱεροῦ Τριῳδίου σήμερα, τῆς μεγάλης κατανυκτικῆς περιόδου πού ἀρχίζει μέ τήν παροῦσα Κυριακή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου καί καταλήγει τήν ἡμέρα τοῦ Μεγάλου Σαββάτου. Ὑποδιαιρεῖται σέ τρεῖς μικρότερες περιόδους : Τήν προκαθάρσιμη, ὅπως λέγεται, ἤ τό προστάδιο τῆς νηστείας, πού ἔχει τήν ἀρχή της στή σημερινή Κυριακή καί φθάνει μέχρι τήν Κυριακή τῆς Τυρινῆς. Τήν Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή, πού περιλαμβάνει τήν αὐστηρή περίοδο τῆς νηστείας τῶν 40 ἡμερῶν ἀπό τήν Καθαρά Δευτέρα μέχρι τό Σάββατο τοῦ Λαζάρου καί, τρίτον, τήν Ἁγία καί Μεγάλη Ἑβδομάδα, τήν Ἑβδομάδα τῶν Ἁγίων καί Σωτηρίων Παθῶν τοῦ Σωτῆρος μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀπό τήν Μεγάλη Δευτέρα μέχρι καί τό Μέγα Σάββατο.
Ἑβδομήντα ἡμέρες πνευματικῆς περισυλλογῆς, ψυχικῆς ἀνασυγκροτήσεως καί ἀνατάσεως, σταδιακῆς νηστείας, ἐγκρατείας, κατανυκτικῆς προσευχῆς, ἐντονωτέρας Θείας Λατρείας καί Μυστηριακῆς Κοινωνίας, ἡμέρες καρδιακῆς συντριβῆς καί μετανοίας, ἡμέρες προετοιμασίας διά τήν προσκύνησιν τῶν Ἁγίων Παθῶν καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Θείου Λυτρωτοῦ μας.
Στήν ἔναρξι αὐτῆς τῆς ἱερᾶς περιόδου τοῦ Τριῳδίου θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά στρέψω τόν λόγον καί τήν ἀναφοράν μου στόν ἱερό θεσμό τῆς οἰκογενείας, στή χριστιανική οἰκογένεια διά τούς ἑξῆς λόγους :
α) Πρό μηνός περίπου, ἑορτάζοντες τήν Θείαν Γέννησιν τοῦ Σωτῆρος μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐτιμήσαμε καί τήν Ἁγία Οἰκογένεια, δηλ. τήν Παναγία Μητέρα τοῦ Θείου Βρέφους καί τόν ἅγιο προστάτη της Ἰωσήφ τόν Μνήστορα, τήν μοναδική αὐτή καί πρότυπη οἰκογένεια ὅλων τῶν αἰώνων.
β) Τόν μῆνα Ἰανουάριο, πού διανύουμε, ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία τιμᾷ δύο ἁγιασμένες Οἰκογένειες. Τήν πατρική Οἰκογένεια τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, πού ἀριθμεῖ ἑπτά ἁγίους (τούς ἁγίους Γονεῖς Βασίλειο καί Ἐμμέλεια, τόν Μέγα Βασίλειο, τόν ἅγιο Γρηγόριο Ἐπίσκοπο Νύσσης, τήν Ὁσία Μακρίνα, τόν ἅγιο Πέτρο Ἐπίσκοπο Σεβαστείας καί τόν ἅγιο Ναυκράτιο) καί ἡ ἱερά Σύναξίς των ἑορτάζεται τήν 10ην τοῦ μηνός Ἰανουαρίου. Καί τήν πατρική, ἐπίσης, Οἰκογένεια τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, πού ἀποτελεῖται ἀπό πέντε ἁγίους (τούς ἁγίους Γονεῖς Γρηγόριο Ἐπίσκοπο Ναζιανζοῦ καί Νόννα, τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο, Ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως, τόν ἅγιο Καισάριο καί τήν Ἁγία Γοργονία). Αὐτή ἡ δεύτερη ἁγία Οἰκογένεια τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, τιμᾶται τήν ἑπόμενη ἡμέρα τῆς μνήμης τοῦ Ἱεροῦ αὐτοῦ Πατρός, δηλ. τήν 26ην Ἰανουαρίου. Τόν ἑορτασμό τῆς Ἱερᾶς Συνάξεως τῆς ἁγίας αὐτῆς Οἰκογενείας θά ἑορτάσωμε αὔριο τό βράδυ, μέ Ἱερή Ἀγρυπνία, εἰς τήν Ἱερά Μονή τῆς Παναγίας μας τῆς Μυρτιδιώτισσας ἀπό ὥρα 9-1 μετά τά μεσάνυκτα γιά τήν ἐνίσχυσι καί προστασία τῶν οἰκογενειῶν, τῶν παιδιῶν καί τῶν νέων τοῦ νησιοῦ μας, ψάλλοντας τήν νέα ἱερή Ἀκολουθία καί τόν Παρακλητικό Κανόνα, πού ἔχουν συνταχθῆ γι' αὐτή τήν Ἁγία Οἰκογένεια, καί
γ) Μετά μίαν ἑβδομάδα, περίπου, κατά τήν ἑορτήν τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Χριστοῦ (2 Φεβρουαρίου) τιμᾶται μαζί μέ τήν Παναγία Μητέρα τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἰδική μας μητέρα, ἡ κάθε χριστιανή μητέρα, κατά τήν παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας μας.
Γι' αὐτούς τούς τρεῖς λόγους, ἀλλά καί γιά ἕνα πρόσθετο ἀκόμη λόγο, ὅτι κατά τήν πρώτη, κυρίως, περίοδο τοῦ Τριῳδίου, μέχρι τήν Κυριακή τῆς Τυρινῆς, ἐγίνοντο κατά τήν τοπική μας παράδοσι -καί εὐχῆς ἔργον εἶναι πάλιν νά ἀναβιώσουν στίς ἡμέρες μας- οἰκογενειακά καί συγγενικά, φιλικά δεῖπνα, οἱ γνωστές ἀποσπερίδες, μέ οἰκογενειακή ἀγάπη, ἑνότητα καί συνοχή, μέσα σέ εὔθυμη ἀτμόσφαιρα, πού δημιουργοῦσαν οἱ φιλικές συνομιλίες, τά παραδοσιακά - τσιριγώτικα κυρίως τραγούδια καί ἡ εὐφροσύνη τῶν γιορτινῶν φαγητῶν καί τοῦ ποτοῦ, γιά ὅλους αὐτούς τούς λόγους κρίνουμε σκόπιμο νά ὁμιλήσωμε γιά τόν ἱερό θεσμό τῆς οἰκογένειας, ὁ ὁποῖος ὄχι μόνο δέν στηρίζεται ὅπως καί ὅσο πρέπει, ἀλλά καί βάλλεται ἀπό πολλές κατευθύνσεις καί διέρχεται σοβαρή κρίσι.
Τί εἶναι ἡ Οἰκογένεια γιά τόν ἄνθρωπο; Στό σπουδαῖο αὐτό καί θεμελιῶδες ἐρώτημα ὑπάρχουν πολλές ἀπαντήσεις, ἀλλά ἀπό πνευματικῆς καί χριστιανικῆς σκοπιᾶς εἶναι οἱ ἑξῆς :
1. Εἶναι ἀρχαιότατος θεσμός, πού συστήθηκε μέ τήν Ἀπόφασιν τοῦ Θεοῦ˙ «δέν εἶναι καλό νά ζῆ ὁ πρωτόπλαστος ἄνθρωπος μόνος του ἐπάνω στή γῆ˙ θά δημιουργήσωμε χάριν αὐτοῦ βοηθό γι' αὐτόν» καί μέ τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, πού ἀκολούθησε˙ «Αὐξάνεσθε καί πληθύνεσθε καί κατακυριεύσατε τῆς γῆς».
2. Εἶναι καρπός καί ἀποτέλεσμα τοῦ Ἱεροῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου, πού συνέστησε καί εὐλόγησε πρῶτος ὁ θεῖος Δομήτωρ τῆς Ἐκκλησίας μας Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Ὁ Ἱερεύς εὔχεται κατά τήν ἱερολογία τοῦ Ἱεροῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου: «... εὐλόγησε, Δέσποτα Πανάγιε, τόν γάμον τοῦτον, καί χάρισαι στούς δούλοις σου αὐτούς ζωή εἰρηνική, μακροημέρευση, σωφροσύνη, τήν ἀναμεταξύ τους ἀγάπη μέσα στόν σύνδεσμο τῆς εἰρήνης, πολλά χρόνια ζωῆς, τήν χάρι τῆς τεκνογονίας, τόν ἀμαράντινο τῆς δόξης στέφανο».
3. Εἶναι «ἡ κατ' οἶκον Ἐκκλησία», τό ὑγιές κύτταρο τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς κοινωνίας, τό πνευματικό θερμοκήπιο, τό ὀχυρό τοῦ Χριστοῦ, τό ἐργαστήριο τῆς ἀρετῆς καί τῆς ἁγιότητος.
4. Εἶναι ὁ χῶρος τῆς οἰκογενειακῆς ἀνατροφῆς, παιδείας καί ἀγωγῆς, τό ἀπάνεμο λιμάνι, ἡ ζεστή καί στοργική οἰκιακή ἑστία καί θαλπωρή, ἡ προστασία καί καταφυγή τῶν μελῶν της.
5. Τό οἰκογενειακό τραπέζι καί τό οἰκογενειακό προσευχητάριο, ὅταν λειτουργοῦν ὅπως πρέπει, εἶναι πόλοι ἕλξεως καί ἑνώσεως τῶν μελῶν τῆς οἰκογενείας καί εὐκαιρίες ἀγαπητικῆς κοινωνίας καί ἐπικοινωνίας μεταξύ των.
6. Ἡ οἰκογένεια εἶναι τό ἀσφαλές φρούριο τῶν μελῶν της, ἡ ἀσφάλεια, ἡ σιγουριά, ἡ ἀνάπαυσις, ἡ γαλήνη, ἡ χαρά καί ἡ ἀφετηρία γιά τό ξεκίνημα καί τήν πραγματοποίησι κάθε καλῆς καί θεοφιλοῦς προσπάθειας καί ἀγαθῆς πράξεως, ὑπό τήν προϋπόθεσιν ὅτι φωτίζεται ἀπό τό φῶς τοῦ Χριστοῦ, ζῆ κατά Θεόν καί πορεύεται σύμφωνα μέ τίς θεῖες ἐπιταγές καί τό ἅγιο θέλημα τοῦ Θεοῦ καί
7. Ὅταν δέν λειτουργῇ ὀρθά καί θεάρεστα ἡ οἰκογένεια καί δέν φωτίζεται καί δέν χειραγωγεῖται ἀπό τόν Πανάγαθο Θεό μέ τίς ἠθικές καί πνευματικές ἀρχές τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου ἀστοχεῖ καί προσκόπτει στόν δρόμο της. Ὅταν μάλιστα εἶναι ἀποκομμένη ἀπό τά Ἱερά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας καί τήν πνευματική ἐν Χριστῷ ζωή λιμοκτονεῖ καί σταδιακά ὁδηγεῖται στόν πνευματικό μαρασμό, τήν διάλυσι καί τήν ἀποσύνθεσι.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί καί Συλλειτουργοί,
Ἀδελφοί μου Χριστιανοί,
Ἀναμφιβόλως ἡ Οἰκογένεια καί ἡ ἁρμονική οἰκογενειακή ζωή εἶναι ἀνεκτίμητο δῶρο καί μεγάλη εὐλογία τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ πρός τήν ἀνθρωπότητα. Γι' αὐτό ἡ συμβίωσις καί ἡ σχέσις πού ὑπάρχει καί καλλιεργεῖται στήν χριστιανική οἰκογένεια ἀπορρέει ἀπό τήν εὐλογία τοῦ Ἱεροῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου καί τῆς Οἰκογένειας.
Μέσα στήν οἰκογένεια ἐπιτυγχάνεται μέ τήν δύναμι τοῦ Θεοῦ ἡ ἀλληλοσυμπλήρωσις τοῦ ἀνδρογύνου καί ἡ ὁλοκλήρωσις, τό πλήρωμα τῆς ἀγάπης τῶν μελῶν της. Ὁ πατέρας, ἡ μητέρα, τά παιδιά, ὅλοι ἔχουν τόν δικό τους ρόλο καί τά δικά τους καθήκοντα στήν οἰκογένεια.
Ὁ πατέρας εἶναι ὁ ἀρχηγός, ὁ πρῶτος καπετάνιος, θά λέγαμε, τοῦ πλοιαρίου τῆς οἰκογένειας, ὁ προστάτης ἀπό πλευρᾶς ἀνθρώπινης καί ὁ προασπιστής τῶν δικαιωμάτων καί τῆς ἀκεραιότητάς της, αὐτός πού ἔχει τήν ὑποχρέωσι νά τήν κυβερνᾶ καί νά τήν συντηρῇ, ἐξασφαλίζοντας τά πρός τό ζῆν καί τήν εὐημέρειά της καί νά ὁδηγῇ τά βήματά της, μέ τόν καλό λόγο καί τό παράδειγμά του, στόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία μας. Ἡ μητέρα εἶναι ἡ ἀρχόντισσα τοῦ σπιτιοῦ, ἡ ἄγρυπνη φρουρός καί οἰκοδέσποινα, ἡ μεγάλη καρδιά, πού ἀγαπᾶ, ὑπομένει καί συγχωρεῖ ὅλους, ἡ ἀκαταπόνητη νοικοκυρά πού φροντίζει γιά ὅλους καί γιά ὅλα, ὁ δέκτης τοῦ πόνου, τῶν προβλημάτων καί τῶν ἀνησυχιῶν ὅλου τοῦ σπιτιοῦ, αὐτή πού κάμπτει τά γόνατά της μπροστά στό εἰκόνισμα τῆς Μάνας Παναγιᾶς, τῆς Μυρτιδιώτισσάς μας καί μέ δάκρυα παρακαλεῖ τόν Κύριό μας καί τήν Παναγία Μητέρα Του γιά τόν σύζυγο, τά παιδιά της καί ὅλο τόν κόσμο. Καί τά παιδιά μεγαλώνουν μέ τήν ἀκοίμητη φροντίδα καί ἀγάπη τῶν γονέων τους μέ τίς χριστιανικές ἀρχές, μέ τήν παιδεία καί τήν νουθεσία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ καί μέ τήν Ἑλληνορθόδοξη Παράδοσί μας. Ἡ στοργική ἀγάπη καί μέριμνα τῶν γονέων πρός τά παιδιά καί ὁ σεβασμός καί ἡ ὑπακοή τῶν παιδιῶν πρός τούς γονεῖς, μέσα στά πλαίσια τῆς χριστιανικῆς συμβιώσεως καί ἀνατροφῆς, μεταβάλλουν τό σπίτι καί τήν οἰκογένεια σέ ἐπίγειο Παράδεισο.
Ἀδελφοί μου,
Νά ἀγαπήσωμε ὅλοι μας ὡς θεόσδοτο θεσμό τήν οἰκογένεια. Νά βιώνουμε οἱ πάντες τήν χαρά, τήν εὐλογία καί τήν εὐτυχία μέσα στή χριστιανική μας Οἰκογένεια «ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ», κατά τήν προτροπή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Νά συμβάλλωμε ὅλοι, ὁ καθένας ἀπό τήν πλευρά του, στήν εἰρηνική καί ἀγαπητική συμβίωσι καί συνύπαρξι τῆς οἰκογένειας. Νά μή διαλύωμε, πρός Θεοῦ, τήν οἰκογένεια μέ τούς ἐγωϊσμούς, τά πείσματα καί τόν φιλοτομαρισμό μας. Οἱ ἀθῶοι βλαστοί, τά παιδιά, δέν χρωστοῦν τίποτε νά μένουν ζωντάρφανα καί ἐγκαταλελειμμένα, προδομένα μερικές φορές ἀπό τούς γεννήτορές τους.
Κάνουμε θερμότατη ἔκκλησι γιά τήν δημιουργία, τήν στήριξι καί τήν προστασία τῆς οἰκογένειας. Ἀγαπῆστε εἰλικρινά καί κρατῆστε ἄπαρτο τό φρούριο τῆς οἰκογένειας. Τά νέα ζευγάρια μήν ἀποφεύγετε τήν θεία ἐντολή τῆς τεκνογονίας. Εἶναι πηγή θείας εὐλογίας γιά τό σπίτι σας. Μή φοβᾶσθε τήν οἰκονομική κρίση. Ἄν ξεφύγωμε ἀπό τήν ἠθική καί πνευματική κρίσι, τότε εὔκολα, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, θά ξεπεράσωμε καί τά οἰκονομικά ἀδιέξοδα. Οἱ ἄγαμοι νέοι καί οἱ νέες μή διστάζετε, μέ τόν φωτισμό καί τήν δύναμι τοῦ Θεοῦ, νά προχωρήσετε στη σύναψι τοῦ ἱεροῦ δεσμοῦ τοῦ γάμου. Αὐτό ἠμπορεῖ νά προφυλάξῃ τούς νέους ἀνθρώπους ἀπό τίς διάφορες ἐκτροπές, τίς καταχρήσεις, τόν ἀλκοολισμό, τά ναρκωτικά, τήν κακή χρῆσι τοῦ Ἴντερνετ καί τούς ἄλλους ποικιλώνυμους κινδύνους.
Μέ τόν τρόπο αὐτό, ὅταν ὅλα αὐτά γίνωνται σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, θά δοθῇ πνοή καί ἐλπίδα γιά τό μέλλον τῆς νησιώτικης κοινωνίας μας. Πολύ συχνά προπέμπουμε γιά τήν αἰώνια πατρίδα ἀγαπημένα μας πρόσωπα καί ἡ ἀναπλήρωσίς των δέν γίνεται. Ἀραιώνεται ἔτσι, δυστυχῶς καθημερινά, ὁ πληθυσμός στά νησιά μας Κύθηρα καί Ἀντικύθηρα, ἀλλά καί σ' ὅλη τήν Ἑλληνορθόδοξη πατρίδα μας τό δημογραφικό πρόβλημα γίνεται μέρα μέ τήν ἡμέρα ὀξύτατο.
Αὐτά μέ πολλή πατρική ἀγάπη καί εἰλικρινές ἐνδιαφέρον εἶχα νά σᾶς πῶ γιά τήν οἰκογένεια, μέ τήν ἔναρξι τῆς πνευματικῆς περιόδου τοῦ Τριῳδίου, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί. Τά ἴδια πράγματα, ἄλλωστε, καί πολύ περισσότερα καί πιό συστηματικά ἀκούομε κάθε μῆνα (ἐκτός ἀπό τούς θερινούς μῆνες) στά Σεμινάρια Γονέων στή Χώρα καί τόν Ποταμό, τά ὁποῖα καί σᾶς τά συνιστῶ ἐκθύμως.
Καί πάλι σᾶς εὔχομαι ὁλόψυχα καλό καί εὐλογημένο Τριῴδιο καί πλούσια τήν Θεία Εὐλογία σέ σᾶς καί τά σπίτια σας.
Μέ πατρικές εὐχές καί ἀγάπη
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
†Ὁ Κυθήρων Σεραφείμ